Diqqətlə oxuyun, dilimizi qısqanclıqla qorumalı və təbliğ etməliyik. Necə ki, ingilislər, ruslar bunu etməkdədirlər. Azərbaycan dili və ya Azərbaycan Oğuz Türkçəsi qədim bir Tarixə malikdir. Türk millətindən olan Azərbaycan Türklərinin dili öz Türkçədir desək yanılmarıq. Amma həqiqi mənada çirklənilmədən özündən, əslindən qoparılmadan saflığı ilə gələcək nəsillərə ötürülərsə, bu bizim kimlik kartımız, bəlgəmiz olar. Öncədən də qeyd etdiyim kimi “çirklənilmədən” ifadəsini yenə vurğulayıram. Bir dil necə çirklənər?- deyə sual verə bilərsiniz. Sizə bunun açıqlamasını yazacağam.
Əgər biz öz dilimizə gərəksiz yabancı, milli olmayan sözlər daxil ediriksə, bu dilimizin çirklənməsinə gətirib çıxarır. Digər tərəfdən əgər bununla özümüzü müasir, dırnaqarası modern göstərmək üçün edəriksə, bu artıq dilimizə qarşı cinayətdir! Özəlliklə rus dilindən olan sözləri hələ də dilimizdən çıxartmırıq və inad edirik . Deyəsən ”fsyo”, uje”, ”tak”, ”davay”, ”mama”, ”papa” kimi sözləri işlətmək bəzilərinə xoşdur. Niyə ? Bunun səbəbi nədir? Bu suallara vercəyimiz şablon qəlib cavablar hazırdır. Sizə onlardan bir, iki örnək yazım : ” Biz rusların əsarətində idik”, ”rusca beynalxalq dillərdən biridir”, “Rusiya bizim qonşumuzdur” və s. kimi safsatalar. Əgər siz qonşunuzun adını atanıza demirsinizsə, Rus qonşunuzdur deyə Azərbaycan dilinin əvəzinə rus dilində də danışmamalısınız! Rus işğalında qalmağı bəhanə etməyə gəlincə də artıq bunu anlayın, rusların işğalından 30 ilə yaxın müddət keçib, gedib. Artıq bu bəhanəni bir kənara qoymaq lazımdır! Bunu da qeyd edim ki, rus bizim sadəcə qonşumuz, dostumuz deyil, eynilə də erməniyə dəstək verən mədəniyyətimizin və dilimizin inkişafının önünü kəsən bir gücdür. Örnək olaraq qonşu Gürcüstanı götürək, artıq gürcülər rus dilində danışmağın daşını çoxdan atıb! Digər tərəfdən ağzınızı əyə-əyə “Rus dili beynəlxalq dildir” deyirsinizsə, sizin eviniz və Bakı küçələri nə konfrans zalıdır, nə de Beynəlxalq və ya akademik arenadır. Əgər oralarda Azərbaycanımızı təmsil edərkən danışsanız, bu daha yararlı olar. Siz rus və ya da ingilis dilində danışmağa beynəlxalq arenada, akademik məkanlarda davam edin. Əks halda Bakı küçələrində xüsusi ilə ” Tarqovı” adlandırdığınız yerdə rusca danışmağa davam edirsinizsə, bu sizi “modern” yox, ana dilində danışmağı ar bilən, dilinə dəyər verməyən biri kimi göstərcəkdir.
Bilirəm bəziləri “dil bilmək yaxşıdır” kimi ifadələr işlədəcək. Amma onlara bunu bildirmək istərdim ki, sizə dil bilməyin demirik. Dəyərli həmvətənlərim, hətta erməninin də dilini öyrənin, amma Azərbaycan Türk Oğuz yurdunda Azərbaycan Türkcəsində danışmaq sizin və bizim boynumuzun borcudur! Bu bizim vətəndaş borcumuzdur. Əks halda Azərbaycan Türkcəsində danışanlara “çuşka” deyərək alçaltdığınız dövrə geri dönərsiniz ki, bu da sizin milli kimliyinizi və şəxsiyyətinizin alçaldılması, itirilməsi deməkdir! Çünki milli dili duyğusu, düşüncəsi vətən millət sevgisi olmayanların, dilini qorumayanlar, vətənini millətini, dövlətini qorumazlar! Sizə onu da qeyd edim ki, artıq vətənimizdə illərdir Beynəlxalq Yarışlar keçirilir və ölkəmizə qonaqlar gəlir. Əgər siz onların müsafir olduğu zamanlarda da rus dilində öz vətəndaşlarınızla danışsanız, bu yaxşı hal olmayacaq. Necə ki, bundan əvvəlki yarışmada İngiltərədən gələn bir müsafirimizin soruşduğu suala belə bir sualla qarşılaşacaqsınız- ”Hələ də Azərbaycanda dövlət dili rus dilidir? Unutmayın biz onlara öz dilimizi Azərbaycan Türkcəsini tanıtmalı və sevdirməliyik.
Sonda unudulmaz ədibimiz Şəhriyardan iki misra ilə fikirimi bitirmək istərdim:
Türk’ün dili tək sevgili istək dil olmaz,
Özgə dilə qatsan bu əsil dil əsil olmaz.
Aynur Talıblı.
İstanbul, Sabahattin Zaim Üniversiteti, Tarix və Mədəniyyət araşdırmaları bölümü, Yüksək lisans.
