Tarixi şəxsiyyət-Əbülfəz Elçibəy
İyunun 24-ü Milli Azadlıq Hərakatının lideri, eks-prezident Əbülfəz Elçibəyin döğum günüdür. Hər bir millətin içərisindən 50-100 il ərzində yetişən tarixi şəxsiyyətlər olur. Həmin şəxsiyyətlər millətin önündə gedərək millətini və xalqını arzu olunan zirvəyə qaldırır. Əbülfəz Elçibəy də belə şəxsiyyətlərdən biri idi. Dünən haqqı danılan, bu gün haqqını dandığımız üçün bundan peşimançılıq hissi keçirən bizlər sabah yəqin ki, Elçibəyin tarixi şəxsiyyət kimi əsl qiymətini verə biləcəyik. Elçibəy haqqında xatirələrindən bugün BAXCP sıralarında olan və onun ideyalarını şərəflə həyata keçirən əqidədaşları söz açacaq.
“Elçibəyi millətimizə bəxş edən Ulu Tanrıya şükürlər
olsun”
BAXCP-nin təşkilati işlər üzrə katibi Bünyamin Qəmbərli:”Millətin və dövlətin taleyində xüsusi rol oynayan böyük şəxsiyyətlər haqqında yazmaq və ya söz demək çox çətin bir işdi. Çünki bu şəxsiyyətlər haqqında deyilən və ya yazılan hər hansı söz, eyni zamanda, onların apardığı mübarizəyə, millətin və dövlətin taleyinə və tarixinə deyilmiş olur. Bir də bu şəxsiyyətlər haqqında deyilən və ya yazılan istənilən söz birmənalı qarşılanmır, ciddi müzakirələrə səbəb olur. Azərbaycanın yetirdiyi böyük şəxsiyyətlərdən biri olan Əbülfəz Elçibəylə bağlı danışmaq isə daha çətindir. Çünki son 20 ildə cəmiyyətdə bütün təbliğat vasitələrindən istifadə edilərək Əbülfəz Elçibəyin nüfuzdan salınması, yaddaşlardan silinməsi üçün aparılan təbliğat, dövlətçiliyimizin möhkəmləndirilməsi, əhalidə vətənsevərlik ruhunun formalaşması və gənclərimizin dövlətçilik və millətçilik ruhunda böyüməsi üçün
aparılan təbliğatdan qat-qat çoxşaxəli, geniş miqyaslı və “dərin məzmunlu” olub.
Elçibəy fəaliyyəti dövründə həddən çox insanlarla ünsiyyətdə olub. Bu insanların hər biri Əbülfəz bəyi öz maraq və düşüncəsinə uyğun yadında saxlayıb. Bunun üstünə son 20 ildə Əbülfəz bəy əleyhinə aparılan təbliğatı da gəl. İndi sən Elçibəy haqqında dediyin hər sözün təsir həddini dərindən-dərin ölçməlisən.
Əbülfəz bəylə tanışlılğım harda, necə və kimin vasitəsi ilə olub, dəqiq xatırlamıram. Amma 1982-83-cü illərdə olduğunu bilirəm. Dəqiq yadımdadır 1983-cü ildə tələbə elmi konfransında çıxış etmək üçün “Azərbaycan qəhrəmanlıq dastanlarında fiziki tərbiyə məsələləri” adlı elmi məqalə hazırlayırdım. Əlyazmalar İnstitutunda “Şah İsmayıl” dastanından istifadə etməli idim. Bu dastan ərəb əlifbasında təliq xəttilə yazılıb. Dastanı oxumaq və tərcümə etmək üçün Əbülfəz bəyə müraciət etdim. Əbülfəz bəy dastanın oxunmasında və tərcüməsində mənə çox kömək etdi. Onu deyim ki, həmin müddət Əbülfəz bəyi yüksək səviyyəli bir millətçi və alim kimi tanıyırdım. Özüm gizli təşkilatda olsam da, bu gizli təşkilatın Əbülfəz bəyə bağlandığını bilmirdim. Əbülfəz bəyin fikirləri, milli mövqeyi və tariximizə baxışı çox xoşuma gəldiyindən bu dövrdə bir-neçə dəfə Əlyazmalar İnstitutunda onunla görüşmüşdüm. Amma Əbülfəz bəylə ilk ciddi söhbətim, mübahisəm 1984-cü ildə oldu. Həmin il Arif Rəhimoğlu filologiya elmlər namizədi alimlik dərəcəsi müdafiə etmişdi. Bununla bağlı banket verirdi. Təxminən 200 adam iştirak edirdi. Qonaqları qarşılamaqla məşğul olduğum üçün məclisə gec gəldim. Yalnız Əbülfəz bəyin qarşısında oturmağa boş yer vardı. Oturdum. Məclisin gedişində Əbülfəz bəy söz deyərkən gəncləri az oxumaqda günahlandırdı. Mən etiraz etmək istədim. Amma oturanların demək olar ki, hamısı mənə qarşı sərt reaksiya verdi. Əbülfəz bəy oturanlara etiraz edərək onları sakitləşdirdi. Bir azdan söz demək növbəsi mənə çatdı və Əbülfəz bəyə etirazımı əsaslandırdım. Həmin dövrdə 1983-cü ildə Azərbaycan jurnalında Əbülfəz bəyin Əl Fərabi adlı məqaləsi dərc olunmuşdu. Bu dövrdə Azərbaycanda çap olunan milli-tarixi məzmunlu kitab və məqalələrin demək olar ki, hamısını oxumuşdum. Söz mənə veriləndə bu dövrdə Əbülfəz bəyin də məqaləsi daxil olmaqla oxuduğum bütün kitab və məqalələri bir-bir sadalayıb “siz nələri yazdız ki, biz oxumadıq” dedim və əlavə çıxışımı edib oturdum. Əbülfəz bəy mənimlə tam razılaşdı və üzünü oturanlara tutaraq “bəy düz deyir, niyə imkan vermirsiz sözünü desin. Belə eləməynən biz nə iş görə bilərik? Gərək imkan verək gənclər öz sözlərini desinlər, cəsarətli olsunlar. Yoxsa onlar qorxaq və çəkingən böyüyər. Həm də bəy düz deyir axı”dedi. Bu sözlər məni daha da cəsarətləndirdi. Bunu deyim ki, o banketdə mən Əbülfəz bəyin alimlər, aydınlar, yazarlar arasında nə qədər böyük nüfuza malik olduğunu, gənclərə necə önəm verdiyini, gəncləri sərbəst, cəsur və qürurlu yetişməsi üçün yaşlı və nüfuzlu insanların aqressiv hücumlarından necə qoruduğunu, onlara necə
inam və umudla yanaşdığını gördüm. Banket təxminən 1-in yarısı qurtardı. Əbülfəz bəy məni söhbəti davam etdirmək üçün əvvəl sahildə gəzməyə dəvət etdi. Sahildə bir az gəzib söhbət edəndən sonra evinə getdik. Həmin gün əvvəl banketdə, sonra sahildə, daha sonra isə gecə saat 5-ə qədər evlərində etdiyimiz söhbətlər və çox sərt mübahisələr… Bir neçə gün sonra Əlyazmalar İnstitutunun qarşısında rastlaşanda mən etdiyimiz mübahisələrdə həddimi aşdığımı düşünərək üzr istəməyə hazırlaşırdım ki, Əbülfəz bəy mənim boynumu qucaqlayıb sərtlik etdiyi üçün bağışlanmasını dedi. Əbülfəz bəyin bu böyüklüyü qarşısında qəhərləndim, gözlərim doldu…
1989-cu ildə AXC Naxçıvan MR şöbəsinin konfransı idi. Əbülfəz bəy də iştirak edirdi. İdarə Heyyətinə 11 nəfər seçildi. Onlardan biri də mən idim ki, 3-cü ya 4-cü səs toplayaraq seçildim. Amma adını demək istəmədiyim yaşlı və alim dostlarımızdan biri seçilmədi. İdarə Heyyətinə seçilənlər arasında yaşda ən balacası olduğumdan bu dostumuz konfransda bir neçə dəfə mənim seçilməyimə özünün kənarda qalmasına narazılıq etdi. Bir şey alınmadı. Sonra bir qrup dostumuzla Elçibəylə birlikdə yeməyə getdik. Bu yaşlı və alim dostumuz da bizimlə getdi. Yemək müddəti bu yaşlı alim dostumuz dəfələrlə mənim seçilməyimə və özünün seçilməməyinə deyindi. Axırı Əbülfəz bəy dözməyərək çox sərt şəkildə “…bəy bəsdi axı. Nə istəyirsən bu adamdan? Bunu sevirlər səni sevmirlər. Sən bu yaşınla, bu savadınla bunun elədiklərinin yarısını edə bilmirsən. İndi nə deyirsən, neyliyək, nizamnaməni-zadı hər şeyi qoyaq qırağa səni İdarə Heyyətinə üzv edək? Bəsdi axı. Əl çək bu adamın yaxasından” deyərək məni həmin yaşlı və alim dostumuzun hücumlarından qorudu. Sonralar dəfələrlə Əbülfəz bəyin belə sərtliyini və qətiyyətini görmüş, çoxlarını elədiyi yanlışlara görə necə sərtlik və qətiyyətlə rədd etdiyinin şahidi olmuşam. İndi Əbülfəz bəyi yumşaq, sadəlöhv adlandıranlara bilmirəm gülüm ya ağlayım. Onları qınamıram, çünki onlar Əbülfəz bəyi bir insan, vətəninə, ulusuna bütün varlığı ilə bağlı bir aydın kimi gördülər. Çünki onlar Əbülfəz bəyi ehtiyacı olan soydaşına hər zaman yanan, qayğı göstərən, aldığı əmək haqqını və ya prezident olarkən ona verilən evi qaçqına bağışlayan gördülər. Çünki onlar Əbülfəz bəyin soydaşlarının ağrısına-acısına dayanammadığını gördülər və buna görə də Əbülfəz bəyi yumşaq, sadəlöhv adlandırdılar. Onlar yazı-pozu ilə məşğul olanların cəsarətlənməsi, demokratiyanın inkişafı, millətin düşüncəsində hamının bərabər olduğu fikrinin oturuşması üçün onu haqlı-haqsız tənqid edənlərə, hətta haqsızlıq edənlərə belə dözümünü, mülayimliyini fağırlıq kimi qiymətləndirdilər. Amma onlar Əbülfəz Elçibəyi Vətəni, Ulusu və Dövləti üçün bütün
dünyanı qarşısına alacaq qədər cəsarətli, qürurlu və qətiyyətli görə bilmədilər. Çünki həm Əbülfəz Elçibəyin əleyhinə illərlə aparılan təbliğat, həm də bu insanların maraq və düşüncələri onların Əbülfəz bəyin bu böyüklüyünü görməsinə imkan vermədi.
Əbülfəz bəy əvvəl Bakıda olanda da, Kələkiyə gələndə də və yenidən Bakıya qayıdanda da mən nə zaman istəmişəm Əbülfəz bəylə rahat görüşmüşəm. Mənim ilk övladım dünyaya gələndə Əbülfəz bəy Kələkidə idi. Uşaq dünyaya gələn günün səhəri Kələkiyə getdim. Əbülfəz bəyə bu xəbəri verəndə adını soruşdu. Adını siz qoyacaqsız, dedim. Təxminən iki saat söhbət etdik. Ayrılanda “balaca bəyimizin adını Bayxan qoyarsan”, dedi. Mən Əbülfəz bəyi təkcə bir lider, bir prezident və ya vətəninə, ulusuna varlığı ilə bağlı olan bir siyasətçi kimi yox, həm də çox böyük dəyərlərə sahib bir insan və böyük qardaş kimi sevirdim. Elə buna görədir ki, həbsxanadan çıxan kimi səhər saat 10-da heç kimə heç bir xəbər etməmiş Əbülfəz bəylə zəngləşdim. Qərargahda görüşdük. Çox söhbət etdik. Hər şeylə maraqlandı. Amma həbsxanadakı bütün siyasi qrupların içində ən ağır vəziyyətdə cəbhəçilərin olduğunu deyəndə gözləri doldu…
Elçibəyi millətimizə bəxş edən Ulu Tanrıya şükürlər edir, onu dünyaya gətirən anaya, böyüdən ataya və Elçibəyin özünə Allahdan rəhmət diləyirəm”.
BAXCP-nin elm və təhsil məsələləri üzrə katibi Vaqif Abuşov:”Əbülfəz Elçibəy böyük şəxsiyyət idi. Onun düşüncəsinə Bütöv Azərbaycan, dövlətçiliyi və milləti sevmək, türkçülük, humanizm, insanı qiymətləndirmək bacarığı hakim idi. 1994-ci ilin isti yay günlərinin birində -iyul ayının 26-da, Ordubad rayonunun Kələki kəndində mərhum Elçibəylə görüşüm mənim üçün ən yadda qalan və əziz xatirələrdən biridir. Həmin günlər çətin dövr idi…
Elçibəyə qarşı təzyiqlər güclənmiş, Kələki kəndinə gediş-gəliş çətinləşmişdi. Belə bir vaxtda Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Lənkəran şöbəsinin üzvü Azad Şəfiyev və mən Kələki kəndinə – Elçibəylə görüşə getməyə qərara aldıq. 1994-ci ilin iyul ayının 25-də Bakıdan Naxçıvana uçmaq üçün hava limanına gələndə burada Xaçmazdan Xalq Hərəkatının tanınmış simalarından biri Müqəddəs bəylə rastlaşdıq. Məlum oldu ki, o da Elçibəylə görüşmək üçün Naxçıvana gedir…
Biz bir güm Naxçıvanda qaldıqdan sonra, iyul ayının 26-da Ordubad rayonunun Kələki kəndinə yola düşdük. Kəndə çatanda artıq günorta idi. İsti yeri-göyü yandırırdı. Yol yorğunluğu və isti bizi yaman əldən salmışdı. Bir yandan da aclıq. Bizim üçün, tez olsun deyə, yumurta ilə pamidor bişirildi, süfrəyə gətirilən zaman Elçibəy də gəldi və hər birimizlə səmimi görüşəndən sonra, “yeməyinizi yeyin və istirahət edin, sonra söhbət edərik” deyib, bizimlə süfrədə əyləşdi…
Yadımdadır, Kələkidə Fazil Qəzənfəroğlu ilə ağacın altında, təxminən axşam saat səkkiz olardı, şahmat oynayırdıq. Başımız şahmat oyununa elə qarışmışdı ki, Elçibəyin nə vaxt bizə yaxınlaşmasından xəbərimiz olmamışdı. Bir də başımızı qaldıranda Elçibəyin ayaq üstə bizim oynumuzu diqqətlə izlədiyini gördük. Ayağa qalxmaq istəyəndə qoymadı və dedi:” Siz oyununuzu davam etdirin biz də baxaq”.
Kələki dağ kəndi olduğuna görə burada axşamlar çox soyuq olur. Gündüzlər havaların isti olmasına baxmayaraq, gecələr yorğanla yatmağa məcbur olursan. Kələki kəndində qaldığımız bir neçə gün ərzində, hər gün olmasa da, imkan tapan kimi Elçibəylə ən çox Azərbaycandakı siyasi vəziyyətlə, xüsusilə 1992-1993-cü il hadisələri ilə əlaqədar fikir mübadiləsi aparırdıq…”
“Elçibəyin dedikləri həqiqət oldu”
BAXCP-nin humanitar məsələlər üzrə katibi Telman Siyabov:”Mərhum Əbülfəz Elçibəylə ilk tanışlığım 1985-ci ildə oldu. Ancaq onu qiyabi olaraq tanıyırdım. 1985-ci ildə bir neçə nəfərin iştirakı ilə 6-7 saat söhbətimiz oldu və bəy məni qardaşım Ələsgər vasitəsilə tanıdı. O zaman mənim xəyal belə edə bilmədiyim məsələlərdən söhbət gedirdi. Yəni SSRİ imperiyasının dağılması, bizim müstəqil olacağımız və 1918-ci ildə Azərbaycanda Cümhuriyyətin qurulması və s. Həmin vaxt biz ona “Əbülfəz müəllim” deyə, müraciət edirdik. Bu danışılan mövzuları dərk edə bilmirdim. SSRİ-nin dağılması, bizim müstəqil olmağımız necə ola bilərdi? Mən bəyə sual verdim və dedim ki, Əbülfəz müəllim, dedikləriniz həqiqət ola bilərmi? Rəhmətlik bəy əlini mənim çiynimə qoydu və dedi:”Bu prosesi siz gənclər həyata keçirəcəksiniz. Sizin iştirakınız və mübarizənizlə Azərbaycan yaxın gələcəkdə müstəqil dövlət olacaq”. Həmin söhbətin üstündən bir neçə il keçdi, 1988-89-cu illərdə Milli Azadlıq Hərakatı başladı və həqiqətən də 1991-ci ildə müstəqilliyimizə qovuşduq. Mən 1990-cı ilin fevral ayında söhbətimizi bəyə xatırlatdım. Bəy gülümsədi və dedi:”Gördün həmin dövrü artıq yaşayırıq və çox keçməz müstəqilliyimizi də elan edəcəyik. Mənim məlumatım var ki, sən Haxçıvanda fəal cəbhəçilərdənsən. Eşitmişəm deputatlığa namizədliyini də vermisən. Mübarizəni davam etdir”.
Sonradan Elçibəy Kələkiyə gələndə ayda bir dəfə gedib görüşürdük. Elçibəyin Dövlətə, Xalqa, Millətə və Torpağımıza necə bağlı olduğunun bir daha şahidinə çevrildim. Mən ikinci bir şəxs tanımıram ki, Elçibəy kimi öz dövlətini və millətini sevən insan olsun. Elçibəy olurdu ki, bizə iradlar da tuturdu. Və məsləhətlərini verirdi. Bəy ilk dəfə Azərbaycan manatı tədavülə buraxılanda manatı əlinə alıb və göz yaşlarını saxlaya bilməyib. Sonra isə Allaha şükür edib ki, bunu da gördük. Düzdür AXC çox az müddətdə hakimiyyətdə oldu. Ancaq onun qoyduğu prinsiplər indi də davam edir. Elçibəyin dövründə azad mətbuat yarandı, Milli Ordumuzun formalaşmasının əsası qoyuldu, rus qoşunları Azərbaycandan çıxarıldı, ali məktəblərə qəbul test üsulu ilə həyata keçirildi və s. Bir il ərzində çox işlər görüldü. Allah Elçibəyə rəhmət eləsin”.
“Hər birimizin qəlbində bu millətə, dövlətə bir sevgi qoydu”
BAXCP-nin dünya azərbaycanlıları və türk dünyası ilə əlaqələr üzrə katibi Yaşar Kələntərli:”Elçibəylə bağlı o qədər xoş xatirələr var ki, bu xatirələr bir kitaba sığmaz. Mən Bütöv Azərbaycan məsələsiylə bağlı xatirələrimi bölüşərdim. Elçibəy bu haqda danışanda deyirdi ki, bu, bizim hədəfimizdi. Bu istiqamətdə bütün qüvvələrimizi səfərbər edib təşkilatı qurmalıyıq. Elçibəy Bütöv Azərbaycan məsələsini gündəmə gətirəndən qısa müddət sonra böyük bir təşkilat quruldu. Respublikanın 84 rayon təşkilatı formalaşdı. Bu təşkilat bu gün də olduğu kimi Güneydəki soydaşlarımızın hüquqları uğrunda mübarizə apardı və 700 minə yaxın imza toplnaraq Bakıda yerləşən BMT-nin insan haqlarıyla bağlı qurumuna təqdim olundu.
Bəyin hər zaman məsləhətlərini dinləmişəm və həyat yolumda bu məsləhətlər köməyim olub. Elçibəyin millətə sevgisi ölçüyə gəlməzdi. Bəzən deyəndə ki, millət niyə belədir. Bəzə iradını bildirərdi və deyərdi:”Millət üçün nə etmisiniz? Millət üçün çalışmaq lazımdır. Özü də təmənnasız çalışmaq”.
Yadımdadır, bir dəfə Kələkidə olanda yenə ümumi vəziyyətlə bağlı söhbət edirdik. Söhbət əsnasında insanların, təşkilatların proseslərdə aktiv fəaliyyət göstərmələrindən da danışdıq. 4-5 gündən sonra da Azərbaycanın milli komandası ilə hansısa Avropa ölkələrinin birinin futbol komandasının Bakıda oyunu keçiriləcəkdi. Bəy dedi ki, burdan gedəndən sonra siyasilərə də bildirin ki, həmin oyunu izləmək və milli komandaya dəstək üçün stadiona getsinlər. Elə də elədik. Bütün dostlarımıza, ayrı-ayrı təşkilatların rəhbərlərinə, üzvlərinə Elçibəyin ismarıcını çatdırdıq. Böyük əksəriyyət həmin oyunu izləmək üçün stadiona gəlmişdi. Bizim komanda 1-0 qələbə qazandı. İnanın ki, bütün stadion Azərbaycan və Türkiyənin bayraqlarına büründü. Elə bir coşqu vardı ki… Futbol qurtarmışdı, ancaq insanlar stadionu tərk etmirdilər. Həqiqətən gördük ki, Elçibəy bu millətin ruhunu bilir və millətə sevgisi sonsuzdu. Kəndə qayıdandan sonra dedi:”Gördünüz, bizim millət çox şeylərə qadirdi”. Doğrudan da bəyin sözündə həqiqət vardı.
Elçibəy dünyasını dəyişəndən sonra onun Bütöv Azərbaycan Birliyində etdiyi çıxışlar hazırlanaraq hər həftənin birinci günləri “Elçibəy dərsləri” keçirilirdi. Bu dərslərdə orta məktəb uşaqları da iştirak edirdilər. Bəzən Güneylə bağlı tədbirlərdə həmin uşaqları görürəm. Artıq onlar böyüyüblər və siyasi təşkilatlarda fəaliyyət göstərirlər.
Bəy dünyasını dəyişdi, ancaq hər birimizin qəlbində bu millətə, dövlətə, Azərbaycanın bütövlüyünə bir sevgi qoydu. Bu sevgi elə sonsuzdu ki, bundan sonra iki ömür də yaşasaq bəsimizdi”.
“Bu xəbəri Elçibəyə özüm dedim”
BAXCP-nin ictimai-siyasi ələqələr üzrə katibi Hiyaməddin Orduxanlı:”İlk dəfə Əbülfəz Elçibəyi 1993-cü ildə görmüşəm. O prezident olanda AXC-nin mənzil qərargahında “Gənc Siyasi Hatiqlik” məktəbi açılmışdı. 20 nəfərdən artıq gəncə həmin məktəbdə siyasi biliklər və digər bacarıqlar öyrədirdilər.
1997-ci ildə tələbə olarkən “Cümhuriyyət” qəzetində müxbir kimi fəaliyyət göstərirdim. Elə həmin il də Elçibəy Bakıya qayıtmışdı. Çox qısa müddət ərzində Elçibəylə münasibətim yarandı. Artıq mən AXCP gənclər komitəsində şöbə müdiri vəzifəsində çalışırdım. Həm də “Cümhuriyyət” qəzetinin parlament müxbiri idim. Müxbir kimi də bəylə tez-tez təmaslarım olurdu. 1999-cu ildə Azərbaycanda ilk dəfə bələdiyyə seçkiləri keçirildi. 21 yaşım təzə tamam olmuşdu. Elçibəyə dedim ki, qanunla seçkidə iştirak etmək üçün 21 yaş olmalıdır və istəyirəm seçkilərə qatılım. İnanırsınız, Elçibəy sevindi və dedi ki, gözəl təşəbbüsdür, sən partiyanın namizədi olacaqsan. Seçkiyə qatıldım və 1999-cu ildə AXCP-nin namizədi kimi Azərbaycanın ən gənc bələdiyyə üzvü seçildim. Hətta bu faktın özü belə beynəlxalq təşkilatların hesabatında yer aldı ki, ana müxalifət partiyasının namizədi 21 yaşında seçkili orqana seçilib. Həmin ilin dekabrında MSK seçkinin nəticələrini elan etdi. Bu xəbəri Elçibəyə özüm dedim. Bəy sevindi və dedi:”Rəhmətlik Həcəf Həcəfovun ölümündən sonra belə sevincim ilk dəfədir. Sən bilirsən necə böyük uğura imza atmısan? Bu hadisə sənin həyatında böyük rol oynayacaq”. Onun sevincinin bir də səbəbi o idi ki, gənclər siyasətə bu cür maraq göstərir…
Elçibəy Milli Azadlıq Hərakatının şəriksiz lideridir. Onun Azərbaycan xalqı qarşısında çox böyük xidmətləri var. O böyük ürək sahibi, millətinə, xalqına bağlı insan idi. Hər il BAXCP lideri Qüdrət Həsənquliyev bütün partiya rəhbərliyində olan şəxslərlə birlikdə Elçibəyi yad edir. Bu ənənə bu il davam edəcək. Allah Elçibəyə qəni-qəni rəhmət eləsin”.
“Türk Dünyası böyük türk kişilərindən birini vaxtsız itirdi”
BAXCP MHTK-nın üzvü Mircəlal Yusifli:”Elçibəy so dərəcə təmizkar və zövqlü idi. Ancaq bizi bunlardan öncə onun varlığındakı ürəyəyatımlı fərqli cəhət cəlb edirdi ki, bu da Elçibəyin ev adamına məxsus doğmalığı, səmimiliyi, həsəd aparılmalı cəsarəti idi. Loğvalıq, təkəbbürlük, özündən razılıq ona xas deyildi. Uşaq kimi saf, kinsiz, küdurətsiziydi. Saxtakarlıqdan, yalandan, bir də rüşvətdən iyrənirdi. Onun dərsi də xüsusi dərs idi. Mühazirəni yüksək peşəkarlıqla deyirdi. Mövzunu quru və danışmaq ona yad idi. Dərs son dərəcə canlı və hamımızın iştirakı ilə keçirdi. Bu, ona xas nadir üslub idi. O, bizi həyacanlandırmağı və söhbətə qoşmağı bacarırdı. Ona görə də onun dərsində darıxmaq, mürgüləmək, tez-tez saata baxmaq yada düşmürdü. Başqa mühazirələrdə canını dişinə tutub oturan bizlər, gözünü açıq-aşkar yumub yatanlarımız, pəncərədən baxanlarımız, mühazirədən qaçanlarımız onun dərsini səbirsizliklə gözləyərdilər. Bu qoşa saat nə vaxt başlar, nə vaxt qurtarar hiss etməzdik.
Yadımdadır, Orta Asiyaya səfərini başa vuran Türkiyənin prezidenti Turqut Özal böyük nümayəndə heyəti ilə Bakıya gəldi. Həmin gün Elçibəylə görüşən Özal ertəsi gün Şəhidlər Xiyabanını ziyarət etdikdən sonra Milli Məclisə gələrək burada çıxış etdi. Azərbaycanı da özünün vətəni sayan Özal öz münasibətini belə bildirdi:”Müstəqil dövlətimizin parçalanması yolverilməzdir”. Sonra o, xəbərdarlıq edərək dedi:”Türk millətinin səbri zorlanmamalıdır”.
Mən o zaman xarici işlər nazirinin müavini vəzifəsində çalışırdım. Hazirlər Kabinetində Elçibəylə Özalın hər iki ölkənin iş adamları ilə görüşündə Azərbaycanla Türkiyə arasında iqtisadi-ticarət əlaqələrinin inkişafı perspektivləri müzakirə edildi. Görüşü yekunlaşdıran Elçibəy bildirdi ki, 70 illik qapalılıq şəraitindən sonra müstəqil, azad iqtisadi əlaqələr imkanı qazanan, eyni vaxtda bir neçə tarixi vəzifə yerinə yetirən Azərbaycan bütün problemlərini tədricən həll edəcəkdir.
Elçibəy bütün qanı, canı ilə türkçü idi. Həm də bu üzdən deyə bilərəm ki, Türk Dünyası böyük türk kişilərindən birini vaxtsız itirdi”.
BAXCP mətbuat xidməti
